U RS-u I DANAS SLAVE NJEGOVE UBICE: Tito ga je po specijalnom zadatku poslao u Bosnu, četničkim zločincima zadavao je teške udarce, a nakon što je mučki ubijen, tijelo su mu nosili su po Vlasenici…

Glavni junak naše današnje priče je Slaviša Vajner Čiča, jugoslavenski komunist, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.

Slaviša Vajner je rođen 27.6.1903. godine u Novom Vinodolskom. Potiče iz siromašne jevrejske činovničke porodice Dušana Vajnera. Njegov otac je više puta bio premiještan, pa je Slaviša djetinjstvo i mladost proveo u raznim krajevima Jugoslavije, od Like i Hrvatskog primorja do Srijema i Slavonije.

Početkom Prvog svjetskog rata nalazio se u Bjelovaru gdje je pohađao prvi razred tamošnje realne gimnazije. U višim razredima gimnazije pristupio je revolucionarnoj omladini. Kao mladić neobične inteligencije i nemirnog duha, pod utjecajem oktobarske revolucije, a još više i revolucije u Mađarskoj, Slaviša je zajedno sa ostalim đacima gimnazije u Bjelovaru pokrenuo štrajk zbog uskraćivanja slobodnog kretanja i drugih ograničenja koja su nametnule školske vlasti Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca iz straha od revolucionarnih zbivanja. Slaviša je kao organizator štrajka bio isključen iz škole bez prava na dalje redovno školovanje.

Školovanje je morao nastaviti u realnoj gimnaziji u Koprivnici, gdje je i maturirao.

Nakon mature preselio se u Zagreb gdje je upisao Građevinsko-tehnički odjel Tehničkog fakulteta Univerziteta u Zagrebu. Dolaskom na zagrebački univerzitet kao student tehnike, ponovo se angažovao u antirežimskim političkim akcijama. Bio je izabran za predsjednika Udruženja studenata Tehničkog fakulteta, u kojem se svesrdno borio za objedinjavanje svih studenata na fakultetima u Zagrebu, Beogradu i Ljubljani. Zalagao se za liniju progresivnog jugoslavenstva, za bratstvo i jedinstvo među budućom tehničkom inteligencijom.

POSLJEDNJA SNIMLJENA FOTOGRAFIJA SLAVIŠE VAJNERA (Izvor: Wikipedia)

Slaviša je odmah po završetku fakulteta otišao na odsluženje vojnog roka u Vojsci Kraljevine Jugoslavije. Kao inženjer građevine služio je skraćeni vojni rok u ratnoj mornarici u Tivtu. U vojnoj knjižici mu je pisalo da je u vojnoj službi bio vrlo dobar, miran i pouzdan, osposobljen za podnarednika-đaka tehničara. Kasnije mu je priznat čin inžinjerijskog potporučnika Vojske Kraljevine Jugoslavije. Nakon odsluženog vojnog roka, u januaru 1929. godine, Slaviša se zaposlio u državoj službi kao inženjer u Higijenskom zavodu u Zagrebu. Iste godine, u septembru, oženio je profesoricu historije Slavu Ivančević. Radeći u Zagrebu Slaviša je došao u neposredni kontakt sa Komunističkom partijom Jugoslavije.

U septembru 1929. godine Slaviša je dobio premještaj u Banju Luku sa obrazloženjem da treba pomoći u razvoju tek osnovanog Higijenskog zavoda Vrbaske banovine. Prilikom hapšenja komunista iz zagrebačkog Higijenskog zavoda policija je u dva navrata hapsila i Slavišu, optužujući ga za aktivnosti na širenju komunističke propagande. U Banjoj Luci je Slaviša našao novu revolucionarnu sredinu i povezao se sa već tada poznatim borcima protiv šestojanuarske diktature: dr. Mladenom Stojanovićem, Safetom Krupićem, dr. Vasom Butozanom, Jovanom Đurđevićem i drugima. Negdje u to isto vrijeme postao je i stalni saradnik progresivnog Kluba akademičara Banje Luke, u kojem se aktivno radilo na sociološko-ekonomskim istraživanjima krajiških sela, a što je bila izvanredno pogodna forma za rad i uticaj KPJ na selu. U Banjoj Luci su rođeni Slavišini sinovi Dobriša i Nebojša. Iako je 1930. banjalučka polica izvršila provalu gradske partijske organizacije, Slaviša je ostao na slobodi pošto policija nije raspolagala čvrstim dokazima za opravdanje njegovog hapšenja.

Godine 1936, kao “nepoćudan” tadašnjim vlastima, Slaviša je bio premješten u sarajevski Higijenski zavod. U Sarajevu se vrlo brzo povezao sa progresivnim intelektualcima i komunistima. Njegova izuzetna ličnost, široka kultura i visoko stručno tehničko znanje mu je pomoglo da vrlo brzo postane pokretač brojnih akcija u gradu. Godine 1938. godine Slaviša je bio izabran za sekretara sarajevske akcije Udruženja jugoslavenskih inženjera i arhitekata.

Zajedno sa Vasom Todorovićem vrsnim stručnjakom i projektantom, Slaviša je projektirao više vodoopskrbnih i sanitarno-tehničkih objekata koji su planom bili predviđeni za izgradnju na području Drinske banovine. Slaviša je sa Todorovićem projektirao i izgradio zgradu Higijenskog zavoda, kao i projekat vodovoda za naselje Ilijaš u kojem je već tada bila predviđena izgradnja željezare. Jedan od najprisnijih Slavišinih prijatelja je bio Julije Stipetić, sa kojim je godinama sarađivao u Upravnom odboru Sarajevske sekcije inženjera i arhitekata i kasnije Odboru jugoslavenskih inženjera i arhitekata. Slaviša je čvrsto sarađivao i sa umjetničkom grupom “Collegium Artisticum”, koja je kao sekcija Sarajevske filharmonije organizirala koncerte domaće muzike i razna predavanja, kao i izložbu pod nazivom “Bosansko selo”, a na kojoj su izlagali Ismet Mujezinović, Daniel Ozmo, Rizah Štetić i Vojo Dimitrijević.

Poslije kratkotrajnog Aprilskog rata i okupacije Kraljevine Jugoslavije, Slaviša po nalogu Partije odlazi na Romaniju, gdje rukovodi pripremama za ustanak Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije. Bio je komandir prve partizanske čete, a kasnije i prvog partizanskog Romanijskog partizanskog odreda. On je već 1941. godine, učestvovao u jurišima na Žljebove, Mokro, Kram, Sokolac, Rogaticu. U narodu je bio oličenje hrabrosti i pravde, i još za života pretvoren u legendu.

Kao iskusan politički radnik i zapažen vojni strateg, postao je član Glavnog štaba NOP-a odreda Bosne i Hercegovine. Zajedno sa Rodoljubom Čolakovićem i Svetozarom Vukomanovićem Tempom, prisustvovao je sastanku sa Titom i ostalim članovima Vrhovnog štaba, 25.12.1941. godine u Rogatici.

Sredinom januara 1942. godine Slaviša se s Petim šumadijskim bataljonom Prve proleterske udarne brigade nalazio u Han Pijesku, gdje je tada bio smješten Glavni štab NOP-a odreda BiH i Pokrajinski komitet KPJ za BiH. Prisiljeni na povlačenje, pred desetostruko jačim neprijateljem poslije žestoke borbe, Slaviša je borce, među kojima se nalazila i grupa boraca Birčanskog odreda, odveo u Pjenovac. Tu su, na željezničkoj stanici, prenoćili, da bi sutradan krenuli u pravcu Olova. No, kada je veći dio Birčanskog odreda otišao, i kad se kolona formirala za pokret, sa brda iznad željezničke stanice je, uz pomoć četnika, naišlo njemačko skijaško odjeljenje, dok je prugom, od Berkovine, pristiglo njemačko konjičko odjeljenje. Obje grupe Nijemaca otvorile su vatru iz automatskog oružja, i pokosili partizanske borce.

Na današnji dan 1942. godine poginulo je 59 boraca, među kojima komandant i politički komesar Petog šumadijskog bataljona Prve proletreske udarne brigade Milan Ilić Čiča i Dragan Pavlović Šilja, narodni heroji, dok Slaviša Vajner-romanijski Čiča bio teško ranjen, ali da ne bi živ pao u ruke neprijatelju izvršio je samoubistvo. Njegovo tijelo Nijemci su odnijeli u Vlasenicu, da ga pokažu narodu. Poslije oslobođenja njegovi posmrtni ostaci su sahranjeni u Grobnici narodnih heroja na spomen-parku Vraca iznad Sarajeva.

Ukazom Predsjedništva AVNOJ-a, 25.11.1944. godine, a na prijedlog Vrhovnog komandanta Josipa Broza Tita, Slaviša Vajner Čiča proglašen je za narodnog heroja.