Nakon otkrića da je Vlada Rs potpisala tajni ugovor od 57 miliona maraka za digitalnu zaštitu sa kineskom kompanijom u vlasništvu korporacije povezane sa vojnom industrijom, koja je pod američkim sankcijama od 2021. godine, ekonomisti upozoravaju da vlasti tako rizikuju proširivanje američke “crne liste”.
Vlada Rs već mjesecima se suočava s izazovima u digitalnom prostoru, kao posljedicom američkih sankcija informacionim kompanijama, a rješenja koja u tajnosti pronalaze mogla bi proizvesti dodatnu štetu.
Nedavno je poslovni portal Capital otkrio da je Vlada početkom juna potpisala ugovor sa kineskom firmom “Elinc” za nabavku softvera za digitalnu zaštitu u svim institucijama, te da je na ugovor stavljena oznaka tajnosti.
Planirano je da se sistemi postave u sve entitetske institucije na period od deset godina. Capital je objavio da su se vlasti odlučile na ovaj korak nakon gašenja domena Vlade zbog uvođenja američkih sankcija, hakerskih napada te curenja podataka, kao i niza drugih izazova. Sam “Elinc” je dio korporacije koja se nalazi na listi američkih sankcija.
To bi moglo stvoriti dodatne probleme, smatra ekonomska analitičarka Svetlana Cenić. Ona objašnjava da mogu biti sankcionirani svi oni koji sarađuju s onima koji su na ‘crnoj listi’ Ministarstva finansija OFAC, a to uključuje sve firme i lica, u ovom slučaju i Vladu.
“Radi se o platnom prometu, o finansijskim transakcijama, a OFAC je tu vrlo jasan – kad neko dođe na ‘crnu listu’, mogu biti kažnjeni svi oni koji sarađuju ili vrše platni promet, kupoprodaju”, kaže Cenić.
Na internet stanici kompanije “Elinc China” navodi se da je to podružnica u stopostotnom vlasništvu “China Electronics Corporation” (CEC).
CEC se od juna 2021. godine nalazi na američkoj listi sankcija, odnosno CMIC listi, kada je Ured za kontrolu strane imovine Ministarstva finansija (OFAC) dodao propise za provedbu ranije izvršne naredbe koja se odnosi na ulaganja u vrijednosne papire kojima se finansiraju komunističke kineske vojne kompanije.
Lista CMIC je ciljana sankcija koja ograničava osobe iz SAD-a da kupuju ili prodaju vrijednosne papire kojima se javno trguje kompanijama koje su određene kao operativne, ili koje su djelovale u sektoru odbrane i srodnog materijala ili sektoru tehnologije nadzora privrede Kine. Naredba je dopunjena 3. juna 2021. godine i odnosi se na kineski vojno-industrijski kompleks i kineske tehnologije nadzora.
Sankcije zabranjuju obavljanje transakcija vrijednosnim papirima između američkih državljana i kompanija na listi. S izmjenama i dopunama liste sankcija, zabranjena je svaka kupovina ili prodaja vrijednosnih papira kojima se javno trguje, ili bilo kojih vrijednosnih papira kojima se javno trguje.
Kupovina softvera od kompanije koja sarađuje sa vojnim strukturama, i još je na američkoj ‘crnoj listi’, donosi i rizik, smatra urednik portala Capital, Siniša Vukelić. Pojašnjava da je saradnja između Vlade i kineske kompanije problematična iz nekoliko uglova.
“Prvo, da li je Vlada znala da je ova firma pod američkim sankcijama. Ako je znala i pored toga sklopila posao, onda je svjesno u rizik dovela, ne samo taj projekat, već i moguće proširenje američke ‘crne liste’, kada su u pitanju pravna i fizička lica iz Rs”, kaže Vukelić.
Ako nije znala, onda se postavlja pitanje odgovornosti najviše izvršne vlasti u Rs da tako vrijedne poslove obavlja bez detaljne provjere i pripreme, smatra Vukelić.
Kaže da to ne isključuje ni ličnu odgovornost pojedinaca koji su pripremali i stavili prijedlog na glasanje na sjednici Vlade.
“I to pokazuje kako se pristupa tako važnim i velikim poslovima poput ovog koji je vrijedan blizu 60 miliona maraka”, dodaje on.
Predsjednik Vlade Radovan Višković nije odgovarao na pozive novinara Detektora.
Iz Agencije za informaciono-komunikacione tehnologije Rs oglasili su se saopćenjem u kojem su naveli da je Vlada u proteklih godinu dana izvršila detaljnu analizu stanja informacione sigurnosti u javnoj upravi i kritičnim infrastrukturama, izradila smjernice razvoja informacione bezbijednosti i izvršila projektovanje novog nacionalnog sistema zaštite koji – po obimu, resursima i složenosti – predstavlja najveći informaciono-komunikacijski tehnološki projekat u ovom entitetu.
